Leeslijst 4 van 2023: met focus op de shortlist Boekenbon

Welkom op mijn leeslijst 4 van 2023, zoals altijd een bundeling van scanbare verslagjes van de boeken die ik in het voorbije kwartaal heb gelezen.

De voorbije maanden heb ik er werk van gemaakt om de vijf boeken te lezen die op de shortlist Boekenbon literatuurprijs 2023 stonden. Dat Mauk van Jan Vantortelboom de winnaar is, weten we. Maar ik wou voor mezelf beslissen of die keuze ook de mijne zou zijn.

Kleine spoiler: de keuze voor Mauk is niet de mijne. Maar welk boek op de shortlist van de Boekenbon 2023 ik dan wel als winnaar zou aanduiden, weet ik eigenlijk nog steeds niet. Ik blijf twijfelen tussen twee titels die ik elk vijf sterren geef… Conclusie: ik ben blij dat ik niet in een jury hoef te zitten.

Je leest mijn oordeel hieronder.

Wil je geen enkel boekenlijstje missen? Schrijf je dan in op mijn nieuwsbrief. Je vindt de inschrijflink onderaan in de footer.

Veel leesgenot met deze leeslijst 4 van 2023. Ook benieuwd naar leeslijst nummer 3, leeslijst nummer 2 en leeslijst nummer 1? Dan klik je maar door, ze staan ook online.

Weet je wat, ik geef je ook meteen een link naar mijn overzicht beste boeken 2023.

Vijfsterrenboeken in mijn leeslijst 4 van 2023

Mijn lieve jongen door Nele Baplu
*****

Ik houd niet van poëzie, daarvoor is mijn natuur te ongedurig. Ik houd wel van de prachtige poëtische taal van Nele Baplu. De eenvoudige schoonheid ervan, in ritmisch mooie en doorlopende zinnen met veel wituimte ertussen, weet me steeds opnieuw te bekoren.

Het verhaal gaat niet alleen over een dementerende grootvader op het strand die herinneringen ophaalt maar telkens de draad kwijtraakt. Het gaat om zoveel meer. Wat dat is, laat ik de lezer maar ontdekken. Bij mij veroorzaakte het alvast een stevige stomp in de maag, een brok in de keel en brandende ogen. Voor deze literaire novelle heb ik maar twee woorden: fenomenaal prachtig. Lees deze literaire novelle en vervolgens al het andere werk van Nele, want altijd even sterk, taalkundig én inlevend.

Kers op de taart? Het diepdiepblauw in de plooien van de (vooral Griekse) zee is ook mijn favoriete kleur.

Benieuwd naar mijn verslag in blogvorm van haar vorige “Jij bent mijn vingers“?

Net echt door Saskia de Coster
*****

Shortlist Boekenbon.
Dit verrassende boek gaat onder over meer onaffe architectuur. Een gezin van drie leeft al jaren in een woning in Borgerhout die maar niet afraakt. Ze komen door het raam naar binnen omdat de voordeur zo stug opent, en wanneer ze eten komt er af en toe een stuk kalk naar beneden… Die ergernis gecombineerd met overspel leidt uiteraard tot een scheiding.

Intrigerend, vlot lezend verhaal in een prachtige stijl en puntgave taal. En ik merk het opnieuw, de opvallende lay-out van een roman en het soepel in de hand liggen ervan beïnvloedt mijn beoordeling altijd positief. In dit geval geeft de prachtige vormgeving het verhaal een extra dimensie. Persoonlijke ervaringen uit het leven van Saskia De Coster komen omfloerst voorbij op de zwarte pagina’s, tussen de hoofdstukken door. Of zijn het de witte pagina’s die biografisch zijn? Dat zou ook best kunnen.

Knappe roman met veel efficiënte witruimte. Ik denk dat dit mijn Boekenbon-winnaar is. Maar ik blijf twijfelen. Want Munt – iets verder – is ook zo goed!

Februari 1933. De winter van de literatuur door Uwe Wittstock
*****

Op de flap: “Het ging razendsnel. Er verstreken vier weken en twee dagen tussen het aantreden van Hitlers regering en de “Noodverordening ter bescherming van volk en staat” die alle wezenlijke burgerrechten buiten werking stelde. Meer dan die ene maand was er niet nodig om de rechtstaat om te vormen tot een gewetenloze heerschappij op basis van geweld.”

Wie eind januari op vakantie ging, kwam vier weken later terug in een dictatuur. Dit boek beschrijft van dag tot dag wat dit betekende voor de schrijvers en kunstenaars in het Berlijn van toen. Opvallend vaak wordt een noodgedwongen afscheid gevolgd door de opmerking: “Ze zouden elkaar nooit meer zien”, of “Hij zou nooit meer voet op Duitse grond zetten.” Elke dag sluit af met een opsomming van de doden en gewonden als gevolg van de nazi-straatterreur.

Geen opbeurende literatuur, wel een beklemmende oogopener. “Je mist democratie pas als ze er niet meer is.”

Munt door Richard Osinga
*****

Shortlist Boekenbon.
Voor mij de grootste verrassing van de Boekenbon-shortlist en sowieso een buitenbeetje. Het verhaal verbindt drie personen – Westers, Congolees en Chinees -, speelt zich grotendeels af in de Congolese jungle en draait rond een gevonden oeroude munt die de hele geschiedenis van het gebied zal herschrijven.

In het begin leest het wat onwennig met al die onbekende namen die voorbijkomen. Ook de complexe structuur en de vele sprongen in tijd en perspectief maken het er niet makkelijker op. Maar langzaamaan kom je in het verhaal en hoe! De beste thriller-detective heeft er niets aan!

Lees dit boek want het is overrompelend goed. Het traditionele Afrikaanse leven in harmonie met de natuur wordt belicht, evenals het kolonialisme en de huidige staat van Congo met zijn armoede en geweld. Eén zin schiet eruit: “Als een blanke sterft in Congo, dan is dat wereldnieuws”.

Beklemmende roman. Zeker een aanrader!

Viersterrenboeken in mijn leeslijst 4 van 2023

Dat beloof ik door Roxane van Iperen
****

Shortlist Boekenbon.
Heftig boek. Als 10% van wat wordt beschreven gebaseerd is op eigen ervaringen, dan heeft Roxane Van Iperen een zware en vooral gewelddadige jeugd achter de rug. Dat ze zich heeft ontpopt tot zo’n goed schrijfster toont twee dingen aan. De mens is weer- en veerbaar, en een moeilijke jeugd leidt vaak tot geschreven schoonheid.

Positief vind ik de stijl en taal. Sommige zinnen heb ik een aantal keer herlezen omdat mijn hersenen zeiden: “Hoe mooi is dit.” De auteur slaagt erin een enorm dreigende sfeer op te roepen. M. die angstig aan het luisteren is hoe haar vader thuiskomt, klaar om weg te rennen als blijkt dat zijn vuisten weer los zitten. Vaak wordt omfloerst naar het geweld verwezen en ook dat is knap, want nog heftiger.

Negatief? In de laatste 100 pagina’s komt er boven op M.’s verschrikkingen nog andermans ellende bij, en dat is gewoon te veel. Daarom geen vijf maar vier sterren.

De tijden door Elvis Peeters
****

Ik wist niet dat Elvis Peeters een schrijversduo is! In dit boek raast de twintigste eeuw voorbij, verteld in innemende witgrijstinten zoals opa Emiel de wereld ziet na een blikseminslag. Omdat zijn toekomst in Congo in duigen valt, blijft hij in Vlaanderen. Hij neemt de familieboerderij over, moet mee met de moderne tijd en dus veel geld investeren in machines. Dochter Hannelore groeit op in de punkjaren en kiest voor het geblaat van een marketeerleven in Londen. Haar zoon Matteo worstelt dan weer met de liefde.

Mooie overgangen in een vrij rechtlijnig verteld verhaal. Ik las een ode aan de ambachtelijke boerenstiel vol liefde voor en symbiose met de dieren. Elk verhaal wordt ingeleid met een muziektekstfragment dat bij het tijdperk past – ik zong het telkens in gedachten mee – en start met het galmen van een klok ergens op het platteland.

Heel Vlaams – en dat is in dit geval géén kritiek – en heel uitnodigend om te lezen.

Mens/onmens door Bas Heijne
****

Iets lezen van Bas Heijne is altijd een oogopener. In dit essay onderzoekt hij of en hoe de principes van de Verlichting hun plaats en betekenis hebben behouden in deze 21ste eeuw. Zijn conclusie is niet fraai: velen beperken deze universele principes tot “vrijheid, gelijkheid en broederschap, maar alleen van, bij en onder ons, gelijken.”

Onze veilige haven verlaten om de ander écht te leren kennen vraagt moeite en is hondsmoeilijk, maar o zo noodzakelijk in onze hedendaagse complexe maatschappij.

Ook interessant vond ik zijn kijk op aanhangers van fake news: mensen redeneren niet met hun verstand maar nemen beslissingen op basis van emotie en geloven enkel diegenen met wie ze een klik voelen. Daar een redelijk antwoord op vinden is uiterst moeilijk. Campagnes die zich richten op de hersenen zijn eraan voor de moeite.

Veel opgestoken in deze vlotte, begrijpelijke, leesbare analyse.

Alter ego door Esther Verhoef
****

Hier houd ik nu eens van! Van een misdaadverhaal dat vertrekt vanuit psychologisch diep uitgewerkte personages. In het begin had ik het wat moeilijk om in de stijl en het verhaal te komen, maar zodra het me te pakken had, kon ik het boek niet meer wegleggen. De combinatie van een traumatisch jeugdverhaal en een nagenoeg identiek volwassenenverhaal werkt echt.

Lynn heeft in haar jeugd te kampen met een gewelddadige en alcoholverslaafde vader-kok die zijn gezin en vooral de moeder mishandelt. Als volwassen vrouw bevindt ze zich in ongeveer dezelfde situatie in een leven dat volledig in functie staat van haar echtgenoot-kok. Leuk om te lezen is dat Lynn, hoe verknipt ze ook is, stukken meer inhoud heeft dan haar man, de sterrenchef die verzot is op bounty’s en kokos-ijs. Aandacht zoekt ze dus elders.

Supergoede structuur met soms een hoofdstukje vanuit het perspectief van een mysterieus persoon. Het einde is superverrassend.

Morgen en morgen en morgen door Gabrielle Zevin
****

Mooi boek. Ik ben écht geen gamer, enkel als jongere was ik een paar maanden verslaafd aan Donkey Kong, een game die hier ruim aan bod komt. Na een tijd gamen ben ik weer overgestapt op de boekenverslaving die ik daarvoor al had, en daar ben ik niet meer van afgeraakt. Gelukkig maar. Door dit boek te lezen kreeg ik wel zin om die oude Donkey Kong weer van onder het stof te halen.

Ongelooflijk levendige, avontuurlijke en invoelende beschrijving van wat een game met een speler doet. Nu ook eens vanuit de kant van de maker die de game net zo gepassioneerd maakt als een speler het eindresultaat beoordeelt. Mooi boek over vriendschap en liefde in een driehoeksverhouding. Klein kritiekpuntje: soms wat melodramatisch. Het verhaal deed me af en toe denken aan ‘A little life’…

Boodschap: als je van iemand houdt, uit die gevoelens dan!

Wanneer het water breekt door Chris De Stoop
****

Vakkundig geschreven, meeslepend verhaal over de diep emotionele ervaring die migratie is en blijft. Op basis van tal van interviews en een bezoek aan Vietnam vertelt De Stoop het waargebeurde verhaal van een van de eerste bootvluchtelingen.

In 1975 ontvlucht visser Hung zijn thuisland omdat hij er als voormalig rebel geen enkele toekomst heeft nu de communisten aan de macht zijn. Samen met een groep onderneemt hij een verschrikkelijke reis over zee in een krakkemikkig bootje, zeven dagen en nachten lang, zonder benzine, voedsel of drank. Nadat niet minder dan 26 boten hun zwalpende bootje negeren neemt de 27ste, een Belgische boot, hen mee. Hung komt daardoor in België terecht, waar hij hoewel ‘perfect geïntegreerd’ blijft verlangen naar thuis. Dochter Quyen wordt succesvolle restauranteigenares in Brussel, maar ook zij worstelt met het vinden van haar individualiteit op een nieuwe plek.

Indringend, intens verslag met maar één boodschap: “Niemand ontvlucht zijn thuisland zomaar, zonder zeer geldige reden.”

Het huwelijksportret door Maggie O’Farrell
****

Alweer baseert Maggie O’Farrell zich op een historisch gegeven om dit knappe boek te schrijven. Nu gaat ze uit van de vaak voorkomende sterfgevallen van jonge Italiaanse edele vrouwen in de 16de eeuw. Leuk toeval: toen ik Margriete las van Kathleen Vereecken, over de zus van de gebroeders Van Eyck, dacht ik aan Maggie O’Farrell, en bij dit boek dacht ik weer aan Kathleen Vereecken.

Vrouwen hadden het verschrikkelijk in de vijftiende en zestiende eeuw. Ze werden uitgehuwelijkt en moesten zwijgend zorgen voor een erfgenaam, daar kwam het in grote lijnen op neer. Je schudt het hoofd vol ongeloof als je over de ervaringen van Lucrezia en de streken van haar echtgenoot de hertog leest. De spanningsboog maakt het helemaal af. Al in de eerste pagina’s lees je dat Lucrezia zal worden vermoord door die man met twee gezichten.

Boeiend en spannend boek door de altijd aanwezige dreiging op elke pagina.

Drie-en-een-halvesterrenboeken in leeslijst 4 van 2023

Mauk door Jan Vantoortelboom
(en uiteindelijk winnaar Shortlist Boekenbon)
***1/2

Shortlist Boekenbon.
Ik weet niet of ik dit boek zou hebben bekroond want ik heb gemengde gevoelens. Sterke stukken wisselen zwakkere af.

Mauk ligt op zijn sterfbed en wordt verzorgd door Jenny, de dochter van zijn vroegere geheime minnares en grote liefde, in de betekenis van “Ik zie je zo graag dat ik je zou kunnen opeten”. Je leest over zijn tirannieke en mishandelende vader-schooldirecteur, zijn in vreemde omstandigheden gestorven moeder en haar liefde voor haar schoonbroer Konrad. Die komt trouwens aan zijn eind wanneer hij een maretak plukt voor de pas geboren Mauk.

Het taalgebruik is eenvoudig maar ongelooflijk indrukwekkend en dat heeft alles te maken met al die mysteries die voelbaar aanwezig zijn in ongeveer elke zin. Hoe zit het met oudere broer Henri, oom Konrad, Carla, die bloedverhalen in het Westen?

Complexe en verwarrende roman.

Driesterrenboeken in mijn leeslijst 4 van 2023

Kalle: De memoires van Abel Sikkink door Bert Wagendorp
***

Phoenix, het eerste deel van Abel Sikkinks memoires, heb ik liever gelezen dan dit vervolg en dat heeft alles te maken met het onderwerp. In Phoenix komt Abel in contact met een krantenuitgever die hem op weg zet naar de journalistiek. Veel draait om taal en de liefde voor schrijven – mijn meug – en er is het beklijvende relaas van zijn Nederlandse familie die is verdronken in een Amerikaans meer.

In dit vervolg verslaat Abel samen met vriend en fotograaf Kalle de vier jaar durende Amerikaanse Burgeroorlog die ontzettend veel levens eist. Nu hou ik niet zo van boeken over oorlog, maar Kalle biedt toch een goede weergave van het onzinnige ervan. Abel heeft het ook over de tweede burgeroorlog die gelijktijdig verloopt, de afslachting van de indianen. En en passant heeft hij het ook over zijn broertje Tone die nog zou leven en bij indianen zou zijn terechtgekomen.

Krijgt ongetwijfeld een vervolg.

Jacht door Elvis Peeters
***

Provocerend verhaal over het beest in de mens en het menselijke in het beest, iets wat volgens Elvis Peeters goed in evenwicht is. Dieren met menselijke eigenschappen leven naast mensen en functioneren aan hun zijde, hoewel altijd in een iets lagere positie.

Paarden werken als goedkope werkkrachten naast arbeiders in de steengroeve, honden vormen een soort politiemacht en lopen gekleed en op achterpoten rond, vossen bevinden zich in ondergrondse gangen en verstoren als anarchisten van dienst het systeem. Dieren worden menselijker en de mens dierlijker en dat leidt letterlijk tot bestialiteit. Heb even extra moeten slikken bij het lezen van die scène. Dit sprookje of fabel geeft maatschappijkritiek over onder meer racisme, discriminatie en asociaal gedrag en waarschuwt voor het verlies aan menselijkheid op sociaal, moreel en seksueel vlak.

Mooie stijl en origineel uitgangspunt. In het begin las het wat onwennig, maar dat veranderde gauw.

Twee-en-een-halvesterrenboeken in leeslijst 4 van 2023

Nirwana door Tommy Wieringa
**1/2

Niet over de hele lijn geslaagd. Het boek begint nochtans intrigerend. Kunstschilder Hugo, mannelijke helft van een identieke vechttweeling, wil weten wie zijn grootvader nu precies is. Wat is er waar van het verhaal van de voormalige SS’er die overstapt naar het verzet, na de oorlog naar Zuid-Amerika uitwijkt en daar aan de wieg staat van een miljardenbusiness?

Veel van het verhaal blijkt gelogen. De man was een pure SS’er en blijft dat tot aan zijn dood. Nu grootvader een dementerende 100-jarige is, heeft tweelingbroer en ingenieur Willem het bedrijf in handen, samen met het geld en de daaraan gekoppelde macht. In tegenstelling tot zijn broer heeft hij het niet zo lastig met die waarheid. Tot daar kan ik volgen, maar er komen zo veel zijpaden langs, zowel amoureus als complex maatschappelijk, dat niets wordt uitgewerkt. Zelfs het hoofdverhaal laat me achter met vraagtekens.

Maar het allerergste? Alle personages blijven eendimensionale typetjes.

Tweesterrenboeken in mijn leeslijst 4 van 2023

De Mitsukoshi Troostbaby Company door Auke Hulst
**

Op pagina 300 heb ik er écht genoeg van en sla ik het boek met een zucht dicht. Ik maak er nochtans een punt van elk boek dat ik koop, hoe slecht ook, uit te lezen. Dit boek is niet slecht maar het boeit me niet genoeg, en ik heb nog zo’n stapels boeken te lezen.

Ik lees geen recensies en daarom wist ik niet dat het een scifiboek is – en dat is al niet mijn favoriet. De stijl is nochtans subliem. Toen ik de eerste pagina’s las, dacht ik: “Dit wordt een klepper. Wat een mooie taal, wat een uitgebreide woordenschat, wat kan die man schrijven!” Maar toen kwam dat oeverloze gejammer over een verloren kind. Gejammer en scifi, tot daaraantoe, maar zwijg me van tijdreizen en parallelle universums. Die komen eraan rond pagina 300.

Ook negatief: veel te veel uitweidingen en de helft te dik.

W. door Tiemen Hiemstra
**

Shortlist Boekenbon.
Ik lees dit boek omdat het op de shortlist van de Boekenbon staat, net zoals ik deed met ‘Net echt’ van Saskia De Coster en ‘Dat beloof ik’ van Roxane Van Ieperen. En dan denk ik: “Hoe weinig heeft Tiemen te vertellen in vergelijking met beide dames.”

Ik lees een vlot verhaal – Tiemen kan schrijven, dat geef ik toe – over de vriendschap tussen twee jongens en een meisje. Ik lees over een diepe vriendschap die iedereen in zijn leven één keer zou moeten ervaren. Top, want ik lees daar graag over. Maar eigenlijk komt Tiemen niet verder dan enkele nozemvoorvallen, studentikoze uitstapjes, een paar filosofische gesprekken overgoten met drank en drugs. En dan denk ik: “Wat is die man nog jong en hoe nat is hij nog achter zijn oren”.

Gelukkig dat er op het onzinnige einde geen voeten worden gegeten. Wil je weten wat ik daarmee wil zeggen? Lees dan het boek.

Eensterrenboeken in mijn leeslijst 4 van 2023

Twee wegen door Per Petterson
*

Tien dagen nodig gehad om dit boek uit te lezen en dat zegt al veel. Het begint sterk maar mondt al snel uit in een voortkabbelend onsamenhangend verhaal, vol losse flarden en herinneringen, verspreid over een periode van 40 jaar.

Het verhaal gaat nergens heen, leidt nergens toe en eindigt veel te abrupt. Ik dacht een afsluitend punt te krijgen, maar het was veeleer een beletselteken. Veel te veel vragen blijven open staan. Nu mag een open einde wel, maar niet als je op vrijwel niets van wat is geopperd een antwoord krijgt.

Vol weemoed en Noorse tristesse geschreven bundeling “losse flodders”. Ik baalde van de saaie dialogen en de vele verslagen van het ene autoritje na het andere, terwijl de hoofdpersoon zich te buiten gaat aan melodramatische mijmeringen en gedachten.

Helemaal niet mijn ding.

De marathon door Richard Bachman (Alias van Stephen King)
*

Misser van formaat, en dat wordt al meteen duidelijk door de titel. ‘The Running Man’ wordt in het Nederlands vertaald als ‘De Marathon’. Als je weet dat er niet één maar honderd lopers zijn die meer dan driehonderd km aan één stuk lopen, snap je hoe misplaatst die titel is.

Het gaat om een alles-of-niets afvalrace: je haalt als enige de eindmeet en strijkt veel poen op, of je sterft. Het boek deed me denken aan de film ‘They shoot horses, don’t they?’ Sommige lopers worden met amper twee zinnen voorgesteld om daarna af te haken en te worden geliquideerd. Spanning? Niet aanwezig. Uitdieping van karakters? Onbestaand.

Duidelijk de eerste van Stephen King, en een verbazend slechte eersteling, geschreven op één week tijd als student. Niet goed genoeg bevonden door een uitgeverij, in een lade beland en later uitgegeven onder het pseudoniem Richard Bachman.

Maar gelukkig voor de wereld is King hierna niet gestopt.

Hier vind je al mijn reviews op Goodreads.

Dat waren ze, alle boeken uit mijn leeslijst 4 van 2023

Mijn leeslijst 4 van 2023 telt 19 boeken, waaronder merk ik veel halvesterrenboeken. Tja… Ik hoop dat je er een mooie boekentip uithaalt! Laat dan zeker weten!

Tot de volgende leeslijst.

Geen enkele boekenlijst missen? Schrijf je dan in op mijn nieuwsbrief. De link vind je in de footer.

Gewoon doen. Ben je op een bepaald moment C’bon liever kwijt dan rijk? Dan schrijf je je met één klik weer uit. Even goede vrienden.

(c) C’bon