Waar gaat Zwerm over? Analyse door Peter Verhelst zelf
Onlangs ben ik nog eens in de streepjescodebieb van De Pinte beland om er een lezing van Peter Verhelst bij te wonen. Waarom? Ik wou hem per se de volgende vraag stellen: “Waar gaat Zwerm over?” Ik heb die roman meer dan tien jaar geleden volledig uitgelezen. 666 pagina’s lang heb ik, copywriter in Gent, genoten van de taal en de prachtige zinsconstructies. Het enige manco was dat ik totaal niet begreep wat ik aan het lezen was.
Maanden later, toen ik het boek eindelijk had voltooid, wist ik nog steeds niet waar het boek over ging. In mijn De kunst van het crashen-blog deed ik een oproep naar iemand die me meer uitleg kon geven over Zwerm. Niemand is opgedaagd. Ik bezocht dus de lezing om mijn vraag te stellen aan de enige persoon die die kon beantwoorden, schrijver Peter Verhelst zelf.
Contents
Peter Verhelst over zijn leven als kunstenaar
Peter Verhelst vertelde dat hij op dit ogenblik gewoon niets doet, en dat mag je letterlijk nemen. Het voorbije anderhalf jaar heeft hij non-stop zitten schrijven aan een nieuwe roman over verlies en hoe daarmee om te gaan. Nu is dat boek eindelijk afgerond, volgend jaar ligt het in de rekken. Verhelst had het vervolgens over zijn loopbaan, zijn passie voor schrijven en kunst – “Ik ben zo zot van kunst” –, beeldhouwen en dansen.
Hij vertelde heel gepassioneerd over zijn samenwerking met danschoreograaf Wim Vandekeybus en toonde het indrukwekkend mooie Blush, een dansfilmpje op muziek van Woven Hand: mannen als schaduw van bewegende vrouwen. Hij las wat voor uit eigen werk – oude gedichten die hij, bij nader inzien, toch niet zo goed vond. En hij had het over zijn werk voor NTGent als dramaturg en schrijver. Interessante lezing van een getalenteerde en toch heel bescheiden persoonlijkheid.
Dé hamvraag: waar gaat Zwerm over?
“Waar gaat Zwerm over” was de eerste vraag die ik aan Peter Verhelst stelde in de vragenronde. Op mijn opmerking dat ik het boek helemaal had uitgelezen, riep hij uit: “Aha, dan bent u die ene persoon die daarin geslaagd is!” Meteen gevolgd door een andere opmerking: “Zwerm vind ik geen goed boek.”
Ik schrok toch wel wat van die uitspraak, te meer omdat ten tijde van de lancering elke recensent unaniem sprak over het meesterwerk van een supergroot schrijver… Peter Verhelst heeft ruim de tijd genomen om mijn vraag te beantwoorden. Zijn antwoord vind je hieronder samengevat.
Catalogus van vunzigheden
“Met Zwerm had ik niet de bedoeling een begrijpelijk boek te maken. Als 17-jarige was ik gefascineerd én gedegouteerd van een boek van De Sade dat leek op een catalogus vol vunzigheden. Ik wou ook zo’n boek schrijven waarin ik de excessen van de periode na 2000 beschreef. Het waren rare tijden toen. Als ik erop terugkijk vormden ze de aanzet van de nog vreemdere tijd van nu. We voelen dat er iets aan de hand is in Europa, maar begrijpen niet wat. Zodra je buiten het hart van Europa komt, merk je dat onze Europese waarden op losse schroeven komen te staan. Alles wat wij denken te hebben verworven aan vrijheden, wordt elders niet naar waarde geschat. En wat er nu aan het gebeuren is in de maatschappij stelt ons Europese geweten onder druk. Denk maar aan die onmenselijke uitlatingen over de vluchtelingen.”
Waar gaat Zwerm over? Over HIV – Homo Invictus Virales
“Die vreemde tijd begon een jaar of twintig geleden met de Dutroux-affaire. We kunnen niet inschatten hoe die onze maatschappij, ons leven en onze wereld heeft beïnvloed. Niet zozeer Dutroux zelf, maar wel wat errond gebeurde, zoals de verklaring van getuige X over netwerken. De dag erna kwam iemand op tv vertellen dat ze loog. Weer een dag later vertelde iemand anders dat ook die persoon leugens vertelde. De waarheid en ons vertrouwen erin is toen gewoon ontploft. Het idee dat we veilig zijn, geraakte compleet ondermijnd. Daarna is nooit meer duidelijk geworden wat de waarheid precies is. Waarheden en waarden evolueren. Alles verschuift en wordt niet bepaald verheffender.”
“Waar gaat Zwerm over?”, wil je weten. Zwerm was mijn poging om alles wat verkeerd loopt in de wereld te catalogiseren en de lezer in het gezicht te smijten. Mijn boodschap? De mens is besmet, we zijn met zijn allen besmet, en dat is onze toekomst. De mens is een homo invictus virales, een levende HIV dus.”
Over terrorisme, psychologie en de schoonheid van het Nederlands
“In die tijd verscheen ook een Israëlisch deskundige in terrorisme op tv die vertelde dat de derde wereldoorlog begonnen was. Niet met atoomwapens, wel met kleine elementen die de grote aanvallen. En dat was nog lang voor 9/11… Terrorisme is niet de bom die ontploft, wel het gevoel dat je niet veilig bent, waar je ook bent. In mijn boeken gaat het altijd om die wisselwerking tussen waarheid en terrorisme. 99% van de boeken drijft op psychologie. In die boeken is geen plaats voor losse eindjes, alles is onderdeel van een of andere verhaallijn. Dat mag van mij, ik heb er niets op tegen, maar ik geloof er niet in.”
“Mijn leven is niet zo. Veel losse eindjes in mijn leven hebben geen enkele betekenis in het grote geheel. En dat merk je in mijn boeken. Is dit een duidelijk antwoord op je vraag: “Waar gaat Zwerm over”? De Nederlandse taal is trouwens een fantastische en onuitputtelijke taal. Wij hebben de meeste woorden ter wereld. Het is een plezier om met het Nederlands bezig te zijn, omdat het zich leent zich tot zoveel nuances en mogelijkheden.”
En over de kunst van het crashen
“Dat boek beschrijft een ongeval – Ik heb er een gehad en heb het overleefd. Iedereen die het geluk heeft gehad een ongeval goed te overleven, weet hoe waanzinnig en totaal onwaarschijnlijk zo’n voorval is. Het is ongelooflijk wat er tijdens een ongeluk met de factor tijd gebeurt. Mensen die van de trap vallen hebben dat ook, hun val lijkt altijd veel langer te duren dan in werkelijkheid. Alle tijdlagen lopen kriskras door mekaar. Toen ik in de ambulance lag, riep ik luidop: “Ik heb het!” – een idee voor een nieuw boek!”
“De dokter dacht echt dat er iets serieus mis met me was. Stel je voor dat je op de autostrade voorbij een ongeluk rijdt, en je ziet al die brokstukken liggen. Wil je dan niet van die auto weer één perfect geheel maken? Via allerlei manieren? Dat is wat ik probeer in mijn boeken. Ik geef toe: ik sta nog maar aan het begin. Maar ik wens mijn lezers veel succes bij het puzzelen.”
Dank je wel, Peter Verhelst
Voor deze zeer interessante uiteenzetting, en voor het beantwoorden van de vraag: waar gaat Zwerm over? Trouwens, telkens als ik nu een moeilijk boek lees, en ik zucht een keer, vraagt mijn dochter Maya: “Een Zwermpje, mama?” En met deze positieve noot sluit ik af. Tot de volgende!
PS: Peter Verhelst gaf twee leestips mee: “Als je dit jaar nog één, enfin twee boeken leest; laat het dan de volgende zijn: De acht bergen van Paolo Cognetti (ondertussen al gelezen, vijfsterrenroman (CBO)) en Het achtste leven van Nino Haratischwili.” Awel, daar begin ik nu aan.
SEO-copywriter nodig? Wil je een blogger inhuren? Copywriter inhuren? Ik stel me graag kandidaat!
Misschien ben je ook geïnteresseerd in deze blogs?
